افزایش حقوق کارمندان در طرح جدید دولت برای حمایت از نخبگان | پرداخت ۲۰ میلیون تومان به حقوق این کارمندان از مهر ۱۴۰۴

در مهرماه ۱۴۰۴، دولت جمهوری اسلامی ایران در کنار سیاست‌های جدید افزایش حقوق کارمندان، اقدام تازه‌ای برای تقویت حوزه علمی کشور انجام داده است. بر اساس اعلام رسمی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، دو طرح حمایتی با عنوان‌های پژوهشیار و آموزشیار برای دانشجویان دکتری تمام‌وقت آغاز شده است.

این طرح‌ها با هدف ارتقاء پژوهش، جلوگیری از مهاجرت نخبگان، و ایجاد عدالت علمی در نظام پرداخت طراحی شده‌اند. به گفته‌ی مسئولان، دانشجویان دکتری تمام‌وقت که شرایط تعیین‌شده را احراز کنند، از مهرماه ۱۴۰۴ ماهانه ۲۰ میلیون تومان حقوق ثابت دریافت خواهند کرد؛ رقمی که از نظر ساختار حمایتی، هم‌راستا با افزایش‌های جدید در حقوق کارمندان دولت است.

اهمیت اجرای طرح جدید در کنار سیاست‌های حقوق کارمندان

حمایت مالی و تمرکز بر تولید علم

یکی از دغدغه‌های اصلی نخبگان جوان، نبود پشتیبانی مالی پایدار است. همان‌طور که افزایش حقوق کارمندان باعث رضایت شغلی و بهره‌وری بالاتر در دستگاه‌های اجرایی می‌شود، پرداخت حقوق منظم به دانشجویان دکتری نیز سبب تمرکز بر پژوهش و کاهش دغدغه‌های معیشتی خواهد شد.

کاهش مهاجرت نخبگان؛ همان مسیری که در نظام کارمندی طی شد

مطالعات وزارت علوم نشان می‌دهد بخشی از فرار مغزها ناشی از بی‌ثباتی مالی است. همان‌طور که دولت برای حفظ کارکنان خود با افزایش حقوق کارمندان تلاش کرده، اکنون با تخصیص حقوق ثابت برای پژوهشگران جوان، گامی مشابه در حوزه دانشگاهی برداشته است.

ارتقاء کیفیت آموزشی و پژوهشی

پرداخت حقوق منظم و مکفی باعث می‌شود دانشجویان دکتری در کشور بمانند، پروژه‌های تحقیقاتی را توسعه دهند و کیفیت علمی کشور را بالا ببرند؛ همان‌گونه که افزایش حقوق کارمندان آموزش عالی در سال‌های گذشته به رشد خروجی‌های علمی منجر شد.

جزئیات طرح‌های پژوهشیار و آموزشیار در نظام جدید پرداخت

طرح پژوهشیار؛ معادل علمی طرح ارتقای حقوق کارمندان پژوهشی

در این طرح، دانشجویانی که از مرحله امتحان جامع عبور کرده‌اند و پروپوزال آن‌ها تأیید شده است، مشمول دریافت حقوق می‌شوند. پیش از این، رقم کمک‌هزینه پژوهشیار ۱۵ میلیون تومان بود، اما در سال تحصیلی ۱۴۰۴ به ۲۰ میلیون تومان افزایش یافته است. این افزایش مشابه رشد پلکانی حقوق کارمندان رسمی و پیمانی دولت در همان بازه زمانی است.

مزایای طرح پژوهشیار:

• پرداخت مستمر ماهانه از محل بنیاد ملی نخبگان

• بهره‌مندی از کمک‌هزینه کنفرانس و پژوهش

• امکان دریافت تسهیلات توانمندسازی

• هم‌راستایی با سیاست افزایش حقوق کارمندان پژوهشی و آموزشی

طرح آموزشیار؛ هم‌تراز با نظام حقوق کارمندان آموزشی

طرح آموزشیار ویژه دانشجویان ورودی جدید دکتری است که هنوز امتحان جامع نداده‌اند. این گروه با حضور تمام‌وقت در دانشگاه و معدل بالای ۱۸ در مقطع ارشد، مشمول پرداخت حقوق ۲۰ میلیون تومانی می‌شوند. شرط اصلی این طرح، فعالیت آموزشی مستمر و ثبت مقاله علمی معتبر (در برخی موارد Q1) است.

شرایط دریافت حقوق ۲۰ میلیون تومانی و ارتباط آن با حقوق کارمندان

۱. حضور تمام‌وقت و تعهد علمی

همانند قوانین حضور موظفی کارمندان دولت، دانشجویان مشمول طرح باید به‌صورت تمام‌وقت در دانشگاه فعالیت کنند و اشتغال بیرونی نداشته باشند.

۲. عبور از امتحان جامع و دفاع از پروپوزال

تأیید علمی توسط گروه آموزشی و عبور از آزمون جامع، شرط اصلی برای دریافت حقوق است. این سازوکار شبیه ارزیابی‌های سالانه عملکرد کارمندان در نظام خدمات کشوری طراحی شده است.

۳. تأیید نهایی توسط بنیاد ملی نخبگان

پروسه‌ای مشابه بررسی احکام افزایش حقوق کارمندان در سازمان اداری و استخدامی.

۴. ثبت نام در سامانه بنیاد نخبگان

کلیه درخواست‌ها از طریق سامانه mehrsun.satba.gov.ir ثبت و بررسی می‌شود؛ مشابه سامانه کارمند ایران برای پیگیری احکام حقوقی کارمندان.

مقایسه پرداختی دانشجویان دکتری با حقوق کارمندان دولت

این جدول نشان می‌دهد که دولت برای نخستین‌بار نظام پرداخت به نخبگان علمی را در حد حقوق کارمندان رسمی طراحی کرده است؛ اقدامی که می‌تواند شکاف بین کارکنان و جامعه علمی را کاهش دهد.

تأثیر افزایش حقوق نخبگان بر نظام حقوق کارمندان

• ایجاد عدالت مزدی بین پژوهشگران و کارمندان رسمی

• افزایش انگیزه در بدنه دانشگاهی برای ماندگاری

• کاهش فاصله بین حقوق کارمندان آموزشی و دانشجویان دکتری پژوهشی

• ایجاد هماهنگی میان سیاست‌های مالی کشور و ساختار علمی

چالش‌ها و دغدغه‌ها؛ همان مشکلاتی که در نظام حقوق کارمندان نیز دیده می‌شود

۱. تأخیر در واریز ماهانه، مشابه تاخیر در پرداخت حقوق کارمندان در برخی دستگاه‌ها.
۲. شرط معدل بالا و مقاله علمی که ممکن است باعث نابرابری بین رشته‌ها شود.
۳. لزوم نظارت دقیق بر اجرای صحیح پرداخت‌ها توسط بنیاد ملی نخبگان.
۴. عدم تناسب مبلغ با هزینه‌های واقعی زندگی در شهرهای بزرگ (مشابه مشکل حقوق کارمندان در کلان‌شهرها).

دیدگاه نخبگان و دانشگاهیان درباره طرح پرداخت ۲۰ میلیونی

دانشجویان دکتری در گفت‌وگو با رسانه‌ها این طرح را «تحول بزرگ» در نظام حمایتی می‌دانند. برخی از اساتید نیز معتقدند این سیاست در صورت تداوم، می‌تواند معادل افزایش حقوق کارمندان آموزشی در سال‌های قبل، انگیزه و پایداری را به نظام دانشگاهی بازگرداند.

پیشنهادات برای بهبود طرح و هم‌راستایی با سیاست‌های حقوق کارمندان

• تدوین جدول پلکانی مانند نظام حقوق کارمندان بر اساس رتبه علمی و سنوات تحصیل

• هم‌افزایی میان وزارت علوم و سازمان اداری استخدامی برای هماهنگی احکام پرداخت

• پیش‌بینی بیمه و مالیات مشابه حقوق کارمندان رسمی

• افزودن ردیف بودجه پایدار برای جلوگیری از تأخیر پرداخت

جمع‌بندی

طرح پژوهشیار و آموزشیار مهر ۱۴۰۴ در کنار سیاست افزایش حقوق کارمندان دولت، یکی از تصمیمات کلیدی در جهت عدالت مالی و ارتقای کیفیت علمی کشور است.
با اجرای این طرح:

• دانشجویان دکتری از حمایت مالی پایدار برخوردار می‌شوند.

• مهاجرت نخبگان کاهش می‌یابد.

• شکاف مزدی میان نخبگان و کارمندان رسمی کاهش پیدا می‌کند.

• پایه‌ای جدید برای نظام پرداخت علمی کشور شکل می‌گیرد.