فشارهای ترامپ بر کمیته صلح نوبل در نروژ

رئیس جمهور آمریکا تمام تلاش خود را به کار بسته است تا روز جمعه،‌ نام وی به عنوان دریافت کننده جایزه صلح نوبل اعلام شود.

 فارس، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا که این روزها بیش از هر زمان دیگری پیگیر کسب جایزه صلح نوبل است، با لابی‌گری علنی و تماس‌های سیاسی فشار گسترده‌ای بر نهادهای نروژی وارد کرده است. اما ناظران و کارشناسان سیاسی در اسلو و دیگر پایتخت‌های اروپایی نسبت به موفقیت این کارزار تردید دارند و می‌گویند شواهد و معیارهای نهادی با ادعاهای تبلیغاتی ترامپ همخوانی چندانی ندارند.

ترامپ عدم دریافت نوبل صلح را توهین می‌داند

ترامپ بارها در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها خود را شایسته نوبل دانسته و حتی گفته که اگر جایزه را نگیرد، «توهینی بزرگ» شده است. او در تماس‌های تلفنی با مقام‌های نروژی — از جمله «ینس استولتنبرگ» — موضوع را مطرح کرده؛ اقدامی که نروژی‌ها آن را مداخله سیاسی در کار کمیته مستقل نوبل می‌دانند. 

اسپن بارت ایده، وزیر خارجه نروژ، تأکید کرده کمیته نوبل مستقل است، اما این واقعیت مانع از شکل‌گیری نگرانی در میان برخی فعالان سیاسی و افکار عمومی اسلو نشده است.

معیارِ «عملکردِ سالِ قبل» و مشکلِ فنی ترامپ

یکی از دلایل اصلی تردید کارشناسان این است که جایزه نوبل صلح معمولاً برای عملکردها و دستاوردهای مربوط به سالِ پیش اعطا می‌شود؛ در حالی که ترامپ در سال ۲۰۲۴ تازه انتخاب شده و آن سال را عملاً «ماقبل ریاست‌جمهوری تمام‌عیار» گذرانده است. به همین دلیل برخی می‌گویند از منظر فنی و الزامات آیینی، نامزدی او محل پرسش است.

غزه؛ برگ برنده‌ای محتمل اما پرمناقشه

با این حال، کسانی که احتمال موفقیت ترامپ را قائل‌اند، بر تلاش‌های اخیر او برای حصول توافق میان اسرائیل و حماس تأکید می‌کنند. مقام‌هایی در اسرائیل و حتی خانواده‌های گروگان‌ها در غزه از ترامپ ستایش کرده و نامه‌هایی به کمیته نوبل ارسال کرده‌اند که او را «کسی که ناممکن‌ها را ممکن کرده» توصیف می‌کنند. 

دیپلمات‌های اروپایی نیز می‌گویند اگر ترامپ بتواند میانجی‌گری‌ای واقعی و قابل اثبات در غزه انجام دهد، این دستاورد می‌تواند وجهه‌ای تازه برای پرونده او بسازد — هرچند تردیدها درباره دوام و عمق چنین توافقی ادامه دارد.

فشارهای ترامپ به کمیته صلح نوبل 

حداقل پنج نماینده جمهوری‌خواه کنگره رسماً ترامپ را نامزد جایزه کرده‌اند؛ اقدامی که به‌زعم حامیان او، نشان‌دهنده حمایت سیاسی داخلی است. ولی منتقدان یادآور می‌شوند که کمپین ترامپ رویکردی تبلیغاتی و پرشور دارد تا یک پیشنهاد آرام و مبتنی بر دستاوردهای طولانی‌مدت صلح‌آمیز.

نینا گرگر، مدیر مؤسسه تحقیقات صلح اسلو، این فشارها را «غیرصلح‌آمیز» توصیف کرده و هشدار داده این شیوه با فلسفه بنیادین نوبل تضاد دارد.

گرفتار شدن کمیته پنج نفره نوبل در مخمصه ترامپ

کمیته پنج‌نفره نوبل، مرکب از فعالان حقوق بشر و سیاست‌مداران سابق، اکنون در وضعیت دشواری قرار دارد: از یک‌سو فشار و تماس‌های پررنگ از سوی متحدان ترامپ و برخی رهبران خارجی وجود دارد و از سوی دیگر، برخی اعضا اعلام کرده‌اند در برابر فشارها مقاومت می‌کنند.

تحلیل‌گران گفته‌اند احتمال آنکه کمیته برای «فرونشاندن» فشارها گزینه‌ای حداقلی و غیرجنجالی (مثلاً یک نهاد بشردوستانه یا گروه امدادی) را انتخاب کند وجود دارد؛ اما در مقابل، تصمیم‌های «خطرناک‌تر» مانند اعطای جایزه به نهادهایی که پیش از این با سیاست‌های واشنگتن همخوان نبوده‌اند (مثلاً دادگاه بین‌المللی کیفری یا نهادهای مدافع روزنامه‌نگاران) نیز ممکن است و در آن صورت واکنش شدیدی از کاخ سفید متصور است.

ندادن نوبل به ترامپ پیامدهای سیاسی و اقتصادی دارد

در اسلو نگرانی‌هایی نسبت به واکنش‌های متقابلِ اقتصادی یا سیاسی ترامپ وجود دارد. نمونه‌ای از تنش‌های اخیر، تصمیم صندوق سرمایه‌گذاری حاکمیتی نروژ به فروش سهام شرکت آمریکاییِ «کاترپیلار» به‌خاطر استفاده از بولدوزرها در پروژه‌های اسرائیلی بود؛ اقدامی که در واشنگتن پیامی حساس می‌تواند داشته باشد. تحلیل‌گران هشدار می‌دهند حتی تهدید به تعرفه یا اقدامات تجاری می‌تواند فضای تصمیم‌گیری کمیته را تحت تاثیر قرار دهد، هرچند اعضای کمیته بارها استقلال خود را نفی کرده‌اند.

نوبل جنبه سیاسی یافته است

پرونده نوبلِ این سال بیش از هر زمان دیگر جنبه سیاسی یافته است؛ موضوعی که خود پرسش‌های اساسی درباره ماهیت و استقلال جایزه صلح را دوباره مطرح می‌کند. حالا که دونالد ترامپ به‌صورت بی‌سابقه‌ای برای دریافت این جایزه فعال شده، کمیته نروژ با آزمونی سخت روبه‌روست: پایبندی به معیارهای نهادی در برابر فشارهای سیاسی قدرتمند. نتایج تصمیم نهایی، چه به سود ترامپ و چه بر خلاف او، در هر صورت پیام‌های ژرفی برای نسبت سیاست و نهادهای بین‌المللی خواهد داشت.