اعتماد: ایران موفق شد آثار مکانیسم ماشه را مهار کند

روزنامه اعتماد می‌گوید بیشتر تاثیر مکانیسم ماشه، بار روانی بازگشت قطعنامه‌های تحریم بود و ایران توانست با تدارکات قبلی و پشتوانه شرکای شرقی، عمده تاثیرات آن را خنثی کند.

این روزنامه در تیتر نخست خود و ذیل عنوان «نیزه تحریم و سپر مقاومت» نوشت: در حالی که رسانه‌های غربی از شمارش معکوس بازگشت تحریم‌ها می‌نوشتند، نفتکش‌های ایرانی یکی پس از دیگری در مسیر شرق حرکت می‌کردند، انبارهای بانک مرکزی از طلا و ارز تازه‌وارد پر می‌شد و رکورد یک دهه‌ای فروش نفت شکست. این فقط یک تصادف نبود؛ این نقشه‌ای بود برای مقاومت در برابر فشار بی‌سابقه جهانی. اروپایی‌ها‌، در اواخر شهریور 1404 درخواست بازگشت شش قطعنامه تحریمی سازمان ملل را مطرح کردند. اما برخلاف قطعنامه‌های اولیه دهه 1380، به طور صریح خرید و فروش نفت را تحریم نکرده‌اند. مقامات نفتی ایران نیز تاکید کرده‌اند که «متن مکانیسم ماشه مستقیما به فروش نفت اشاره‌ای ندارد» و تحریم‌های پیشین آمریکا و اروپا (پس از 2018) دست‌کم روی صادرات نفت ایران در عمل تاثیر چشمگیری نداشته است. اما در این بین اعلام خبر آغاز روند بازگشت قطعنامه‌ها باعث نوسانات شدید در بازار ارز شد؛ این نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از اثر روانی تحریم‌ها، در اخبار مربوط به مکانیسم ماشه اعمال شد.

ایران بیش از 2.25 تن طلای خام از چین وارد کرده است. میزان واردات طلای ایران در سال 2024 میلادی (تا پاییز 1403) به حدود 100 تن معادل بیش از 8 میلیارد دلار رسیده که «مثبت‌ترین رقم طی دهه‌ها» است. این سیاست خرید فیزیکی طلا به جای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات نفت، کوششی عمدی برای تقویت ذخایر ارزی و فرار از تحریم‌های دلاری به‌شمار می‌آید. همین‌طور داده‌های رسمی ایران نشان می‌دهد در سال 1403 کم‌سابقه‌ترین درآمد نفتی طی یک دهه اخیر ثبت شد؛ به‌گونه‌ای که کل صادرات نفت کشور به 67 میلیارد دلار رسید. از سوی دیگر، فرستاده‌های دولت هند نیز در ماه‌های اخیر پیغام داده‌اند آماده خرید نفت ایران هستند.

در اولین ماه‌های سال جاری میلادی، چین کماکان خریدار عمده نفت ایران بود؛ واردات نفت خام ایران به این کشور در مارس 2025 به رکورد تمام وقت نزدیک به 1.7 تا 1.8 میلیون بشکه در روز رسید. آمارهای تحلیلی معتبر نشان می‌دهد که در ماه ژوئن 2025 (خرداد 1404)، میانگین صادرات نفت خام ایران به 1.8 میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین رقم در دوره‌های اخیر است. این موفقیت بی‌سابقه نتیجه ده‌ها اقدام فنی و دیپلماتیک (از اعزام نفتکش به بازارهای متعدد تا بهره‌برداری از بنادر و خطوط لوله جدید) و مدیریت فشارهای تحریمی بوده است. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، میانگین صادرات نفت ایران در نیمه نخست 2025 میلادی نیز حدود 1.7 میلیون بشکه در روز بود، یعنی تجارب سخت تحریمی را تغییر جهت داد و حتی جهش صادرات در میانه تشدید تحریم را ممکن ساخت. همچنین آمارهای مراکز تحقیقاتی نشان می‌دهد که ایران پس از سقوط صادرات به کف نیمه اول 2020 (حدود 0.4 میلیون بشکه)، اکنون حدود 1.5 میلیون بشکه در روز نفت صادر می‌کند. این حجم صادرات (بیش از سه برابر اوج سال‌های تحریم شده 2020-2021) عمدتا مدیون سیاست نگاه به شرق بوده است؛ چین و دیگر خریداران آسیایی‌، نیاز خود را به نفت ایران روزانه بیش از 2.6 میلیون بشکه محصول هیدروکربوری شامل نفت خام و فرآورده‌ها اعلام شده) تامین کرده‌اند. برخلاف انتظار آمریکا که قصد داشت صادرات نفت ایران را به نزدیک صفر برساند، اقتصاد ایران از ظرفیت فروش نفت به بازارهای جایگزین حداکثر بهره را برده است. ماشه نتوانست صادرات نفت ایران را مختل کند. علت، ایستادگی چین و روسیه در برابر تحریم‌های جدید بود. پکن و مسکو پیش‌تر به صراحت اعلام کرده‌اند که تحریم‌های یکجانبه علیه ایران را قبول نخواهند کرد و از بازگشت محدودیت‌های سازمان ملل حمایت نمی‌کنند.

ایران‌، با تدارکات قبلی و پشتوانه شرکای شرقی، بسیاری از ضربات تحریمی را خنثی کرده است. خرید بی‌سابقه طلا و ارز، تلاش برای افزایش فروش نفت خام و توسعه روابط راهبردی با بلوک شرق، نمونه‌هایی از راهکارها در جنگ اقتصادی است. رسانه‌های مهم بین‌المللی کمابیش اجماع دارند که ایستادگی ایران و شکستن سد تحریم، شگفتی‌ای بود که برنامه‌ریزان غربی آن را دست‌کم گرفتند.

کیهان