غافلگیری تامین اجتماعی در فیش حقوق بازنشستگان | ماجرای رقم ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان حقوق بازنشستگان

حقوق بازنشستگان | در شهریورماه ۱۴۰۴، برخی از مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی، به ویژه بازماندگان، با کاهش دریافتی قابل توجهی مواجه شدند؛ کاهش‌هایی که تا حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان نیز گزارش شده است. منبع این کاهش، حذف حق اولاد از مستمری برخی از بازماندگان اعلام شده است. این تغییر باعث نگرانی‌های معیشتی و حقوقی شده و جعل پرداخت‌ها، تفکیک قانونی اولاد و وضعیت خانوادگی، و مشکلات سامانه‌ای، از مهم‌ترین محورهای بحث هستند.

دلایل کاهش حقوق و حذف «حق اولاد»

هوشمندسازی پرونده‌ها و استعلام قانونی

• سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرده است حذف حق اولاد در برخی پرونده‌ها به علت هوشمندسازی اطلاعات و فراهم شدن امکان استعلام از مراجع ذی‌ربط بوده است. 

• در این بررسی‌ها مشخص شده است که برخی فرزندان تحت تکفل، شرایط قانونی لازم را ندارند – مثلاً سن بالا رفته‌اند (بیش از ۱۸ سال) یا وضعیت خانوادگی تغییر کرده است. 

سوءاستفاده‌ها، پرونده‌های مشکوک و اصلاحات

• برخی از موارد حذف به خاطر سوء استفاده‌هایی است که در پرونده‌ها مشاهده شده‌اند، نظیر ادامه دریافت حق اولاد پس از ازدواج دختر، یا حتی طلاق صوری به منظور بهره‌مندی از مستمری بازماندگان.

• دهقان‌کیا، رئیس کانون بازنشستگان تأمین اجتماعی تهران، گفته است که کاهش‌ها صرفاً مربوط به پرداخت‌های غیرقانونی و اشتباه بوده‌اند و حقوق قانونی هیچ بازنشسته‌ای نباید کاهش یابد.

میزان کاهش حقوق و آثار آن بر بازماندگان

دامنه کاهش

• بیشترین کاهش گزارش شده برای برخی بازماندگان حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است. کاهش‌ها عمدتاً مربوط به کسانی بوده است که پیش از این حق اولاد برای آن‌ها برقرار بوده، ولی پس از تغییر وضعیت قانونی (ازدواج دختر، فرزند بالای حد سنی، طلاق صوری و غیره)، آن حق قطع شده است. 

واکنش بازماندگان

• بازماندگان از حذف ناگهانی این مزیت شکایت دارند. یکی می‌گوید حقوقش از حدود ۱۸ میلیون تومان با فرزندان مجرد به حدود ۱۴ میلیون تومان کاهش یافته است. 

• مورد دیگری حق اولاد فرزند معلول در پرونده‌ای حذف شده است. 

موضع سازمان تأمین اجتماعی و مسئولان رسمی

• سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرده است که هیچ زن سرپرست خانواری از این تصمیم متأثر نشده است. 

• همچنین گفته شده است که برخی از موارد کاهش به خاطر مشکلات سامانه‌ای است و به زودی رفع خواهند شد. 

• سازمان دعوت کرده است کسانی که معتقدند حقشان ضایع شده است، از طریق تماس با مرکز تماس ۱۴۲۰ یا پرتال ۱۴۲۰ درخواست بررسی و اصلاح بدهند. 

نکات حقوقی و قانونی: چه چیزهایی باید بدانید

حقوق قانونی دریافت حق اولاد

• قانون تأمین اجتماعی کمک هزینه اولاد را برای فرزندانی که تحت تکفل قانونی هستند، در شرایط مشخص ارائه می‌دهد. این شرایط شامل سن، وضعیت ازدواج، اشتغال و شرایط زندگی با والدین می‌شود. 

• اگر فرزند دختر ازدواج کرده باشد، معمولاً حق اولاد با توجه به قانون و بخشنامه‌ها قطع می‌شود مگر در شرایط خاص قانونی — مثلاً در صورتی که بازمانده همچنان تحت تکفل باشد و قوانین اجازه دهند.

لزوم اطلاع‌رسانی و شفافیت

• یکی از مشکلاتی که بازنشستگان مطرح کرده‌اند، عدم اطلاع‌رسانی قبلی درباره این تغییرات است. برخی می‌گویند بدون هشدار دریافت فیش جدید یا اطلاعیه رسمی، متوجه کاهش شده‌اند. 

• مسئولان سازمان تأمین اجتماعی و نمایندگان مجلس تأکید کرده‌اند که اصلاحات سامانه‌ای و بررسی پرونده‌های مشکوک، باید با حفظ حقوق قانونی افراد و اطلاع‌رسانی شفاف همراه باشد. 

راه اعتراض و جبران

• مراجعات به سازمان تأمین اجتماعی: تماس تلفنی با سامانه ۱۴۲۰. 

• استفاده از پورتال اینترنتی سازمان تأمین اجتماعی در بخش رسیدگی به تغییرات حکم بازماندگان. 

• ارائه مدارک قانونی مرتبط با وضعیت فرزند تحت تکفل مثل شناسنامه، مدارک اشتغال یا عدم اشتغال، وضعیت ازدواج و محل اقامت فرزند.

چالش‌ها و پیامدها

معیشت خانوارها در فشار اقتصادی

کاهش چندمیلیونی حقوق در شرایطی که هزینه‌های زندگی، کالاهای اساسی، مسکن و درمان، به‌شدت بالا رفته‌اند، فشار اقتصادی مضاعفی به بازماندگان وارد می‌آورد.

اعتماد عمومی و عملکرد سازمان

رفتار سازمان در حذف مزایا بدون اطلاع‌رسانی گسترده ممکن است منجر به احساس بی‌عدالتی، کاهش اعتماد مردم به این نهاد و مقاومت حقوقی و اجتماعی شود.

نیاز به اصلاحات سامانه‌ای

مشکلات فنی و اشتباهات سامانه‌ای باید سریع‌تر برطرف شوند تا حقوق افرادی که واقعا شرایط لازم را داشته‌اند به اشتباه قطع نشود.

جمع‌بندی

با وجود آن‌که سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید کاهش‌ها فقط مربوط به مواردی است که قانون و استعلامات مورد انتظار اجرا شده‌اند، واقعیت این است که بسیاری از بازماندگان در شرایط دشوار معیشتی کاهش حقوق را ناعادلانه می‌دانند. ضروری است:

1. سازمان تأمین اجتماعی به سرعت و با شفافیت، لیست کسانی را که حق اولاد‌شان قطع شده منتشر کند و دلایل را مشخص نماید.

2. اطلاع‌رسانی به موقع انجام شود تا مردم مطلع باشند چه شرایطی باید داشته باشند.

3. مسیر اعتراض را ساده و دستیاب کند تا افرادی که حقی از آن‌ها ضایع شده بتوانند به حق خود برسند.

4. قانون و مقررات مربوط به تکفل، ازدواج، سن، اشتغال فرزندان، باید بدون تبعیض و با دقت اجرا شوند.

اصلاحات متنی در مطلب اولیه

• واژه «بعد از واریز مستمری این ماه با کاهش مبلغ حقوق خود مواجه شده‌اند» → به «پس از واریز مستمری شهریور، برخی بازماندگان کاهش حقوق دریافت کرده‌اند»

• «مواردی که کاهش یافته است، به دلیل پرداخت‌های اضافی و اشتباه بوده و اصلاح خواهد شد» → «کاهش‌ها مربوط به پرداخت‌های غیرقانونی یا اشتباه بوده و پس از بررسی اصلاح خواهند شد»

• توضیح بیشتر درباره وضعیت ازدواج دختران، طلاق صوری، سن بالا، اشتغال فرزند تحت تکفل، وضعیت زنان سرپرست خانوار، به طوری که از ابهام جلوگیری شود.

• افزودن بخش «راه اعتراض و جبران» و «پیگیری رسمی» برای مخاطب مفید است.

منابع

• خبرگزاری ایرنا

• فرارو

• شهرخبرباشگاه خبرنگاران جوان