به گفته فعالان حوزه معلولان، دولت قصد دارد کمک هزینه معیشتی ۳ میلیونی را برای افراد دارای معلولیت و مددجویان پرداخت کند. در این گزارش جزئیات واریزی، وضعیت مستمری، تأخیر در پرداخت‌ها و برنامه‌های حمایتی جدید در بودجه ۱۴۰۵ را بررسی می‌کنیم.

واریزی کمک هزینه معیشتی ۳ میلیونی 

در روزهایی که معیشت دهک‌های پایین جامعه به شدت تحت فشار تورم و گرانی قرار دارد، بحث پرداخت کمک هزینه معیشتی جدید ۳ میلیون تومانی و افزایش مستمری مددجویان دوباره به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مردم تبدیل شده است. طبق گزارش‌های رسمی و اظهارات فعالان حوزه معلولان، اجرای ناقص قوانین حمایتی و تأخیر در آغاز به کار «صندوق فرصت‌های شغلی افراد دارای معلولیت»، مشکلات معیشتی این قشر را دوچندان کرده است.

در این گزارش جامع، آخرین وضعیت پرداخت کمک هزینه معیشتی معلولان و مددجویان، دلایل تأخیر در اجرای قانون، جزئیات مستمری‌های پرداختی و چشم‌انداز بهبود وضعیت مالی این گروه‌ها را بررسی می‌کنیم.

 آخرین وضعیت پرداخت کمک هزینه معیشتی معلولان در سال ۱۴۰۴

بر اساس گفته‌های فعالان اجتماعی، میانگین دریافتی افراد دارای معلولیت شدید در بهترین حالت حدود ۳ میلیون تومان است. این رقم شامل مستمری پایه ۱.۴ میلیون تومانی، یارانه نقدی ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومانی و کمک هزینه معیشتی حدود ۱.۲ میلیون تومانی می‌شود.

با وجود این، حدود ۳۰۰ هزار نفر از معلولان و مددجویان هنوز در صف دریافت این کمک هزینه قرار دارند و به دلیل محدودیت بودجه، پرداخت‌ها با تأخیر انجام می‌شود.

 جزئیات واریز کمک هزینه معیشتی ۳ میلیونی برای مددجویان

منابع خبری از بررسی طرحی در دولت خبر می‌دهند که براساس آن، کمک هزینه معیشتی ۳ میلیونی به عنوان حمایت تکمیلی برای معلولان شدید و خانوارهای فاقد درآمد پایدار در نظر گرفته شود. این طرح قرار است از محل منابع تبصره ۱۴ بودجه و با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه و سازمان بهزیستی کشور تأمین شود.

در این چارچوب، خانواده‌های دارای سرپرست معلول، مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و افرادی که در سامانه رفاه ایرانیان در دهک‌های یک تا سه قرار دارند، در اولویت پرداخت قرار خواهند گرفت.

 کمک هزینه معیشتی بر اساس قانون حمایت از حقوق معلولان

قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت (مصوب سال ۱۳۹۶) به‌صراحت دولت را موظف می‌کند تا در قالب مواد ۲۷ و ۱۰، منابع لازم برای افزایش مستمری و پرداخت کمک هزینه معیشتی را تأمین کند.
اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از این قوانین هنوز اجرا نشده‌اند.

بهروز مروتی، فعال حوزه معلولان، در گفت‌وگو با ایلنا گفته است:«صندوق فرصت‌های شغلی افراد دارای معلولیت باید از سال ۱۳۹۷ فعالیت خود را آغاز می‌کرد، اما با گذشت هفت سال هنوز هیچ اقدام عملی انجام نشده است.»

به گفته او، اگر این صندوق فعال می‌شد، بخش قابل توجهی از هزینه‌های زندگی معلولان از طریق اشتغال و دریافت وام‌های حمایتی جبران می‌گردید و نیاز به کمک هزینه مستقیم کاهش می‌یافت.

 صندوق فرصت‌های شغلی و تأثیر آن بر پرداخت کمک هزینه معیشتی

یکی از راهکارهای پایدار برای کاهش وابستگی مددجویان به کمک‌های نقدی، فعال‌سازی صندوق فرصت‌های شغلی معلولان است.
این صندوق قرار بود از سال ۱۳۹۷ با هدف تأمین تسهیلات اشتغال‌زایی، تضمین بازپرداخت وام‌ها و حمایت از کسب‌وکارهای خرد افراد دارای معلولیت شروع به کار کند، اما اختلافات مدیریتی مانع از آغاز فعالیت رسمی آن شده است.

به گفته مروتی:«اختلاف‌نظر میان رئیس سازمان بهزیستی و اعضای هیئت‌مدیره درباره انتصاب مدیرعامل باعث تأخیر چندساله شده است. در حالی که هر روز تأخیر در آغاز فعالیت این صندوق، یعنی فشار بیشتر بر جامعه معلولان و تعویق در پرداخت کمک هزینه معیشتی.»

 وضعیت مستمری و پرداخت‌های حمایتی به مددجویان

در حال حاضر، میانگین دریافتی مددجویان دارای معلولیت شدید و خانوارهای تحت پوشش، بسیار کمتر از خط فقر است.
بر اساس برنامه توسعه هفتم، دولت موظف است مستمری مددجویان را حداقل معادل ۲۰ درصد حداقل دستمزد سالانه تعیین کند، اما این بند قانونی به‌طور کامل اجرا نشده است.

در سال ۱۴۰۴ حداقل حقوق کارگران ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تعیین شد؛ بنابراین، مستمری مددجویان باید حدود ۱.۹ میلیون تومان باشد، در حالی که دریافتی واقعی آن‌ها تنها ۱.۴ میلیون تومان است. این فاصله، نشان از اجرای ناقص قانون دارد.

 کمک هزینه معیشتی معلولان در مقایسه با خط فقر

با توجه به برآوردهای کارشناسان اقتصادی، خط فقر شهری در کشور بین ۳۰ تا ۷۰ میلیون تومان در ماه است؛ رقمی که فاصله‌ای عظیم با دریافتی فعلی مددجویان دارد.
به همین دلیل، پرداخت کمک هزینه معیشتی ۳ میلیون تومانی نیز تنها می‌تواند نقش مسکّنی موقت را ایفا کند و برای پوشش هزینه‌های واقعی زندگی کافی نیست.

 ضرورت افزایش کمک هزینه معیشتی در بودجه سال آینده

فعالان اجتماعی و نمایندگان مجلس بارها خواستار افزایش ۵۰ درصدی بودجه مستمری و کمک هزینه معیشتی در لایحه بودجه ۱۴۰۵ شده‌اند.
در صورت تصویب این افزایش، مجموع دریافتی افراد دارای معلولیت شدید می‌تواند به حدود ۴.۵ تا ۵ میلیون تومان برسد، اما همچنان پایین‌تر از سطح حداقل معیشت خواهد بود.

 گروه‌های مشمول دریافت کمک هزینه معیشتی جدید

بر اساس مصوبات پیشنهادی، مشمولان پرداخت مرحله جدید کمک هزینه معیشتی ۳ میلیونی شامل گروه‌های زیر خواهند بود:

1. افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید تحت پوشش بهزیستی

2. خانواده‌های دارای دو یا چند عضو معلول

3. مددجویان فاقد شغل و بیمه

4. زنان سرپرست خانوار با فرزند معلول

5. سالمندان دارای بیماری خاص یا ازکارافتادگی کامل

پرداخت‌ها قرار است به‌صورت ماهانه یا فصلی از طریق حساب یارانه بانکی سرپرست خانوار انجام شود.

 نارضایتی از تأخیر در پرداخت کمک هزینه معیشتی

بسیاری از مددجویان اعلام کرده‌اند که در دو ماه اخیر کمک هزینه معیشتی به حسابشان واریز نشده است.
منابع سازمان بهزیستی می‌گویند علت اصلی این تأخیر، کمبود نقدینگی و عدم تخصیص کامل منابع از سوی خزانه‌داری است.

طبق اعلام سازمان برنامه و بودجه، مقرر شده از آذرماه ۱۴۰۴ پرداخت‌ها به‌صورت منظم انجام شود تا هیچ خانواری بدون دریافت کمک هزینه معیشتی باقی نماند.

 مطالبه اجرای کامل ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان

ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان دولت را مکلف کرده است تا مستمری افراد دارای معلولیت را مطابق حداقل دستمزد رسمی افزایش دهد.
اما طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اجرای این ماده کمتر از ۵۰ درصد پیشرفت داشته است.

به گفته مروتی:«اگر دولت همین یک ماده را به‌درستی اجرا کند، بسیاری از مشکلات معیشتی جامعه معلولان حل می‌شود. اما فعلاً در مرحله وعده باقی مانده است.»

 ارتباط سهمیه استخدام و کمک هزینه معیشتی

قانون سه درصد سهمیه استخدام برای افراد دارای معلولیت نیز تاکنون به‌طور کامل اجرا نشده است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تنها یک درصد از این سهمیه در نهادهای دولتی و عمومی اجرایی شده است.
در نتیجه، هزاران نفر از معلولان همچنان بیکار مانده و تنها منبع درآمدشان کمک هزینه معیشتی است.

 پیامدهای اجتماعی تأخیر در پرداخت مستمری و کمک هزینه معیشتی

افزایش هزینه‌های مسکن، دارو، درمان و حمل‌ونقل باعث شده بسیاری از معلولان از پس مخارج زندگی برنیایند.
کارشناسان هشدار می‌دهند اگر حمایت‌های معیشتی به موقع پرداخت نشود، نرخ فقر و انزوای اجتماعی در میان افراد دارای معلولیت افزایش می‌یابد.

 راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت پرداخت کمک هزینه معیشتی

فعالان حوزه رفاه سه راهکار اساسی برای حل این بحران پیشنهاد داده‌اند:

1. افزایش بودجه صندوق حمایت از معلولان و اجرای سریع اساسنامه آن

2. افزایش ۲۰ درصدی مستمری مددجویان در بودجه ۱۴۰۵

3. پرداخت کمک هزینه معیشتی به‌صورت منظم ماهانه از طریق سامانه شفاف

 امید به اجرای واقعی عدالت معیشتی

در شرایطی که جامعه افراد دارای معلولیت با تورم سنگین، هزینه‌های درمانی بالا و کمبود فرصت شغلی روبه‌روست، پرداخت کمک هزینه معیشتی ۳ میلیونی تنها می‌تواند بخشی از فشار مالی را کاهش دهد.
با این حال، آنچه بیش از همه مورد مطالبه است، اجرای واقعی قانون و پایان دادن به وعده‌های تکراری درباره صندوق فرصت‌های شغلی و افزایش مستمری‌هاست.

تا زمانی که عدالت معیشتی و فرصت‌های برابر شغلی محقق نشود، هیچ پرداخت مقطعی نمی‌تواند چالش‌های اساسی زندگی معلولان را برطرف کند.

منابع خبری معتبر